Kính thưa các thầy cô giáo và các bạn học sinh thân mến!
“ Đò lên Thạch Hãn ơi chèo nhẹ
Đáy sông còn đó bạn tôi nằm
Có tuổi hai mươi thành sóng nước
Vỗ yên bờ mãi mãi ngàn năm”
Những câu thơ trên đã khắc họa xúc động về dòng sông Thạch Hãn - nơi đã chứng kiến một trong những trận chiến ác liệt nhất của dân tộc, và cũng là nơi đã ôm trọn những người con anh dũng của đất nước. Và hôm nay, nhân tuần lễ hưởng ứng học tập suốt đời năm 2025, thư viện trường THCS Bồ Đề xin trân trọng giới thiệu đến quý bạn đọc một tác phẩm văn học đặc biệt, đó là cuốn sách Mưa đỏ của nhà văn Chu Lai. “Mưa đỏ” chính là máu, là xương, là thân thể của lớp lớp người lính đã ngã xuống trong trận chiến bảo vệ khu thành cổ Quảng Trị.
Nhà văn Chu Lai, tên thật là Chu Văn Lai, sinh năm 1946 tại Hà Nội. Ông là một nhà văn trưởng thành từ quân ngũ, một người lính thực thụ đã đi qua những mặt trận nóng bỏng nhất. Chính vì thế, các tác phẩm của ông, đặc biệt là Mưa đỏ, mang một hơi thở chân thực, sống động và đầy ám ảnh mà không phải cây bút nào cũng có được. Tác phẩm không chỉ là một cuốn tiểu thuyết, mà còn là một nén tâm nhang, một lời tri ân sâu sắc ông gửi đến những người anh hùng đã quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh.
“Mưa đỏ” kể về về cuộc chiến đấu 81 ngày đêm bảo vệ thành Cổ Quảng Trị. Cuốn sách không chỉ khắc họa những hình ảnh chiến đấu đầy hy sinh, gian khổ của người lính mà còn tái hiện những rung động rất đời thường của họ: tình đồng chí, đồng đội, tình yêu và cả những trăn trở về lẽ sống, cái chết, về lý tưởng và trách nhiệm với Tổ quốc..
Tác phẩm đưa người đọc vào thẳng tâm điểm của mùa hè năm 1972 tại Thành cổ Quảng Trị, nơi được mệnh danh là “cối xay thịt người”. Mỗi mét vuông đất ở đây đều thấm đẫm máu xương, bom đạn của các loại pháo hạng nặng cày đi xới lại không biết bao nhiêu lần. Chỉ trong 81 ngày đêm, từ ngày 28/6 đến 16/9/1972, Mỹ và quân đội Sài Gòn đã ném xuống thành cổ Quảng Trị hơn 328.000 tấn bom đạn, tương đương sức công phá của 7 quả bom nguyên tử mà Mỹ đã ném xuống Nhật Bản năm 1945. Trung bình mỗi chiến sĩ phải hứng lấy 100 quả bom, 200 quả đạn pháo. Mỗi ngày có 1 đại đội vượt dòng Thạch Hãn để tiếp viện quân số, nhưng đêm nay một đại đội tiến vào thì ngày mai chỉ còn lại vài người sống sót. Nhưng với tinh thần “Thành cổ là đất. Đất là Tổ quốc. Mất đất là mất tất cả.” – Câu nói ngắn gọn nhưng đanh thép, thể hiện lý tưởng chiến đấu cao cả, ý chí quyết tâm bảo vệ từng tấc đất quê hương.
Không gian trong Mưa Đỏ ngột ngạt mùi thuốc súng, mùi máu tanh và mùi đất ẩm. Sự sống và cái chết chỉ cách nhau một gang tấc, một tích tắc. Người trước ngã xuống, người sau được bổ sung, chưa kịp biết tên nhau, đơn vị đã “mòn”. Chính trong bối cảnh địa ngục trần gian ấy, bản lĩnh, nhân cách và tâm hồn của những người lính được thử thách đến tột cùng giới hạn chịu đựng của con người.
Câu chuyện của Mưa Đỏ xoay quanh trục đối đầu giữa hai nhân vật chính, đại diện cho hai chiến tuyến. Một bên là Đặng Huy Cường, chàng sinh viên Nhạc viện Hà Nội lãng mạn, tài hoa, lên đường nhập ngũ theo tiếng gọi của Tổ quốc. Bên kia là Quang, viên toán trưởng tàn bạo và liều lĩnh của đơn vị “hắc báo” thuộc quân đội Sài Gòn.
Cuộc đối đầu không chỉ diễn ra trên mặt trận Thành cổ khói lửa mà còn được khắc họa song song với bối cảnh căng thẳng trên bàn đàm phán Hiệp định Paris. Tại đây, bà Duyên, một nhà ngoại giao sắc sảo và cũng là mẹ của Cường, đang đấu trí cân não. Sự đan cài khéo léo giữa chiến trường và chính trường cho thấy sự gắn kết máu thịt giữa tiền tuyến và hậu phương, giữa sự hy sinh của người lính và vận mệnh của cả dân tộc.
Bên cạnh đó, một điểm sáng làm dịu đi sự khốc liệt chính là mối tình trong veo giữa Cường và cô y tá mặt trận. Tình yêu của họ nảy nở giữa cái chết, mong manh như một đóa hoa dại nhưng lại mãnh liệt vô cùng. Tình yêu ấy là biểu tượng cho khát vọng sống, khát vọng yêu thương, là điểm tựa tinh thần quý giá giúp người lính vượt qua thực tại tàn khốc.
Mưa Đỏ không phải là một bài ca đơn thuần về chiến thắng, mà là một khúc bi ca về sự mất mát và là lời kêu gọi tha thiết cho hòa bình, hòa giải dân tộc. Thông điệp cốt lõi của tác phẩm chính là sự phi nghĩa của chiến tranh và giá trị vĩnh cửu của tình người. Cuộc chiến nào rồi cũng sẽ tàn, chỉ có nỗi đau là ở lại mãi mãi trong lòng những người mẹ, người vợ, người con.
Hình ảnh hai người mẹ, mẹ Cường và mẹ Quang, tình cờ gặp nhau bên hai ngôi mộ ở Thành cổ sau ngày hòa bình là một chi tiết đắt giá, mang tính biểu tượng cao. Cái bắt tay của họ đã xóa nhòa mọi hận thù, khép lại quá khứ và mở ra một tương lai của sự hàn gắn. Đó chính là thông điệp nhân văn lớn nhất mà nhà văn Chu Lai muốn gửi gắm đến thế hệ sau.
“Để giành được độc lập, tự do gian khổ lắm, không biết bao nhiêu là mất mát, hy sinh”. Mưa đỏ là lời nhắc nhở mạnh mẽ rằng hòa bình không phải là điều hiển nhiên. Nó được đánh đổi bằng máu và nước mắt của bao thế hệ đi trước. Mỗi trang sách là một lời tri ân, một lời kêu gọi chúng ta hãy trân trọng những gì đang có và sống một cách có ý nghĩa hơn.
Hãy đọc Mưa đỏ để hiểu, để trân trọng và để yêu hòa bình hơn nữa các bạn nhé! Cuốn sách hiện có tại thư viện nhà trường, kính mời thầy cô và các bạn đón đọc!
Em xin chân thành cảm ơn!